Choroby przenoszone drogą płciową, znane również jako „choroby weneryczne”, stanowią jedną z najczęstszych grup infekcji na świecie. W medycynie stosuje się dwa określenia: STI (Sexually Transmitted Infections) – infekcje przenoszone drogą płciową, oraz STD (Sexually Transmitted Diseases) – choroby przenoszone drogą płciową. Różnica polega na tym, że „STI” oznacza samo zakażenie, które nie zawsze prowadzi do wystąpienia objawów, natomiast „STD” to etap, w którym infekcja rozwinęła się już w pełnoobjawową chorobę.
Zakażenia przenoszone drogą płciową mogą być wywoływane przez różne bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty. Do najczęstszych bakteryjnych chorób wenerycznych należą kiła (syfilis), rzeżączka (gonorrhea) i chlamydioza (zakażenie Chlamydia trachomatis). Z kolei wśród wirusowych zakażeń dominują HPV (Human Papillomavirus – wirus brodawczaka ludzkiego), HIV (Human Immunodeficiency Virus – wirus upośledzenia odporności) oraz HSV (Herpes Simplex Virus – wirus opryszczki).
Kiła, wywoływana przez bakterię Treponema pallidum (krętek blady), początkowo objawia się powstaniem bezbolesnego owrzodzenia w miejscu zakażenia – na narządach płciowych, w jamie ustnej lub odbycie. Nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych, kardiologicznych i uszkodzenia narządów wewnętrznych.
Rzeżączka, spowodowana przez Neisseria gonorrhoeae (dwoinkę rzeżączki), często objawia się ropną wydzieliną z cewki moczowej lub pochwy i bólem przy oddawaniu moczu. Może jednak przebiegać bezobjawowo, co sprzyja jej rozprzestrzenianiu.
Chlamydioza, wywołana przez Chlamydia trachomatis, należy do najczęstszych infekcji wśród osób aktywnych seksualnie. Nieleczona może prowadzić do zapalenia narządów miednicy mniejszej, bezpłodności lub powikłań u noworodków.
Wśród zakażeń wirusowych szczególne znaczenie ma HPV, który odpowiada za rozwój brodawek narządów płciowych, a niektóre jego typy (np. 16 i 18) mogą prowadzić do raka szyjki macicy, odbytu czy gardła. HIV, z kolei, niszczy układ odpornościowy człowieka, prowadząc – w zaawansowanym stadium – do choroby AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome – zespół nabytego niedoboru odporności). Dzięki nowoczesnym lekom osoby zakażone HIV mogą dziś prowadzić normalne życie, a wirus może być trwale utrzymywany na poziomie niewykrywalnym.
Choroby weneryczne często współwystępują – zakażenie jedną infekcją zwiększa podatność na inne. Przykładowo, uszkodzenia błon śluzowych wywołane przez opryszczkę lub rzeżączkę ułatwiają przenikanie HIV. Wiele infekcji może przebiegać bezobjawowo przez długi czas, dlatego regularne badania i testy są kluczowe, zwłaszcza dla osób aktywnych seksualnie.
Najczęstszą przyczyną zakażeń jest częsta zmiana partnerów seksualnych, przypadkowe kontakty bez zabezpieczenia oraz brak wiedzy o sposobach przenoszenia chorób. Prezerwatywy znacząco zmniejszają ryzyko zakażenia, choć nie eliminują go całkowicie – niektóre wirusy, takie jak HPV, mogą przenosić się także przez kontakt skórny.
Współczesna medycyna dysponuje skutecznymi metodami diagnostyki i leczenia większości chorób wenerycznych, a w przypadku zakażeń wirusowych – terapiami, które pozwalają kontrolować infekcję. Kluczowe znaczenie ma jednak profilaktyka, odpowiedzialne zachowania seksualne i regularne badania przesiewowe. Wczesne wykrycie zakażenia pozwala uniknąć powikłań i przerwać łańcuch dalszych zakażeń w społeczeństwie.